Toen ik 12 was, begon ik met voor het eerst te interesseren in voetbal. Dat was de zomer van 1988. Juist in dat jaar vond het hoogtepunt in de geschiedenis van het Nederlandse voetbal plaats. Dat wist ik toen nog niet en eigenlijk ging heel Nederland er ook vanuit dat dit het begin zou zijn van een periode van dominantie met in elk geval een eerste wereldtitel. Maar de toekomst zou uitwijzen dat de man die voor het hoogtepunt zorgde, ook zou zorgen voor een van de dieptepunten in de Hollandse voetbalgeschiedenis: het dramatisch verlopen WK van 1990.
Want juist het ego van De Generaal zorgde ervoor dat de man die ons de wereldtitel zou bezorgen, Johan Cruijff, buiten de deur werd gehouden bij Oranje. Dit kwam allemaal pas veel later naar buiten, maar inmiddels, nu Michels al lang overleden is, is dit algemeen bekend. Dat Rinus nog wel meer schaduwkanten had, komt uitermate openlijk naar voren in dit boek; De Generaal wordt daadwerkelijk tot aardse proporties teruggebracht, de mythe ontsluierd. Zoals ook bij de boeken over Guus Hiddink en Jan Mulder, begint ‘Rinus Michels’ bij de jeugd en vertelt het chronologisch zijn levensverhaal.
Ondanks de aanzienlijke omvang van het boek is het een werk dat in één ruk uitgelezen kan worden. Het gewicht van het boek maakt het echter wel wat lastig om het in bed te lezen, of het moet in kleermakerszit gebeuren. Een boek om aan tafel te lezen. Prachtige foto’s en zeer veel statistieken maken het tot een compleet werk. Het sterkste punt van het boek echter is dat het onder de huid kruipt van de mens Michels. Hij was een van de eerste vedettes in de Nederlandse voetballerij, niet zozeer als speler (zeker niet) maar als trainer.
Tijdens het lezen van het boek komt naar voren hoe hij als mens was, compleet met al zijn nukken, slechte eigenschappen en hatelijkheden. Over de romantische tijd van het begin van het betaalde voetbal kunnen niet genoeg boeken geschreven worden en ook hier leest het heerlijk weg als een jongensboek. Gelukkig ook dat er nog zo veel foto’s uit die tijd overgebleven zijn, want hoewel het soms beter is als er geen foto’s zijn van iets dat mooi beschreven wordt, voegen de foto’s hier toch genoeg toe aan het verhaal. Een schitterende kroniek, puur en oorspronkelijk. Een verademing in deze tijd van ijdele playboys als Cristiano Ronaldo en Ibrahimovic.
Maarten Verkoren
De ophef rond Cruijff, Ajax en Van Gaal houdt voetbalminnend Nederland al dagen in haar greep. Alle discussies gevolgd hebbend, wordt de gemiddelde voetbalfan één ding heel duidelijk: Steven ten Have is de grootste veroorzaker van de huidige problemen. De door Johan Derksen steevast als Professor Meester Doktor aangeduide theoreticus is aangesteld als ondersteuning voor Johan Cruijff. Als faciliteerder voor de uitvoering van de voetbalvisie van El Salvador. De praktijk wijst echter heel anders uit. Ten Have heeft de club in een wurggreep genomen en geeft duidelijk aan niet van plan te zijn naar de pijpen van Cruijff of wie dan ook te dansen. Het pluche en de schijnwerpers bevallen hem zeer. Híj is de baas en niemand anders. Zijn favoriete one-liner is dat hij alles doet ‘in het belang van Ajax’. Het vreemde alleen is dat al zijn beslissingen tot nu toe juist in contradictie zijn geweest met het belang van Ajax. De vraag werpt zich dan ook op: ‘wie of wat drijft Steven ten Have?’.